Gernikako Batzarretxean
Bost dira mendiak, bost gailurretan
suak, bostetan adar soinuak. halaxe batzen ziren Bizkaitxarrak
Busturialdera, Lumopeko arbolapera. Gernikako- Lumoko batzarretxeko
batzarretara.
Ez dakitzut noiz ez zertarako batu
ziren esaten, baina ez zen edozertarako izango, egun bat eta bi baino
gehiago iraun bai zuen batzarrak, gainera Gernika eta inguruko
ostatuak ahaldunez, jakin-gose eta kontakatiluez bete bai ziren. Dena
dela, bileraren garrantzia handia izanda ere, jasotakoa testuinguruz
hornitzeko baino ez du balio, gizakion jitea azalaraziz, hiribildu
eta lur-lauetako biztanleen arteko dema zaharra beste behin
azalarazteko.
Esan dudan moduan, bilera zegoen deitua
Gernikako batzarretxean. Goizerdi ingururako noraino haraino bete zen
hautetsiz eta jakin-guraz batzar aretoa. Zadorlaria (idazkaria)
Mundakarekin hasi eta ordezkariak banan banan, deitzen zituen
hurrenez-hurren, hemeretzigarrenera heldu zenean Mendexa deitu zuen,
Bere lekutik, Mendidxako Piela edo alkatea, gaur egun esagun den
moduan, altxatu eta mahai burura hurbildu zen. Eskua kolkora sartu
zuen, Lea aldeko ordezkari zela adierazten zuen agiriaren bila.
Horretan dabilela, arto zati bat era hiru sagar gaza erori
zitzaizkion lurrera.
Gure Pielak, ez zuen keinu ez erosta
txikiena ere egin, makurtu, arto opila eta sagarrak kolkora itzuli
eta hara zer esan zuen.
Hemen da Maria gureak
niri gertaturiko
gosaria.
Hiru sagar gazamin
ta arto-zatia
Barre zantzoak entzun ziren
aretoan, euskaldun, euskaldun motz eta hara batutako autubatzaile
guztien barrenetik. Bai jaunak, batzarkide guztiak, inon kalteari
barreka. Egun izan bazen bideoz de primeran aterako zuten munduak
barre egin zezan.
Lehenengo eguneko lanak
bukatu eta Mendexako Piela (alkatea), Munitibar aldeko lagun batek
Gernikan zuen ostatura bidea hartu zuen, bertan lekua hartzeko
asmoz, hiribildura joan behar zuen guztietan egiten zuen moduan. Ez
zuen ostaturainoko bidea bakarik egin ordea, ahaldun eta kuxkuxero
andanak jarraitu zion bertaraino inoren konturako burlak batzar
osteko ilunabarra alaituko zuelakoan. Munitxibarkoaren ostatuko
tabernan batu ziren, jan edanean. Holakoetan gerta ohi den moduan,
trago batzuen ostean jendea txolintzen hasten da eta errespetu bako
ausardikeria gailentzen da. Halaxe, baten bati Mendixari adarra
jotzea otu zitzaion.
.-Mendexa.- esan zion
batek.- Azken egunen, zuk eskupeko ederra emango diozu ostalariari!!
.- Lea aldeko Pielak zera
erantzun zion.- Bakoitzak ahal duena emango du.
Baina, handi iritziren bat
adarra jotzen hasiz gero, bestea menpeko ikusita erraz aurkitzen ditu
jarraitzaileak, halxe egin zuen hurrengoak.
.-Mendidxa.- zirautsan beste
batek.- Bilbon gatzari arrak egiten omen zaizkio, zuk jakingo dozu
zelan kendu al zaizkion.
.- Bai horixe.- erantzun
zion Medidxakoak.- Inoiz kumerik egin bako mandemearen esnearekin.
Urak, zetaka eta lohiak daramatzan moduan daramatza mandemearen
esneak gatz-arrok.
Hau entzundakoan, ahaldun
eta hara batutako batzuk elkarri begira hasi ziren, euren kolkorako
ausnartu arren, aurpegian nabaritzen zitzaien ez zeudela seguru nor
nori ari zitzaion harpa jotzen.
Beti egoten da ordea,
zeharka esandakoez ohartzen ez den argi-bakoren bat, eta
zirriparrarekin jarraitzeko asmoz edo, badinotso.
.-Mendidxa, zuen parajeotan
ez al dago zu baino burutsuagorik?
.- Bai eta ez gutxi
gainera.- erantzun zuen gure Pielak.- Baina haiek ardura handiagoko
zereginak zuzendu behar dituzte. Eta zuengana neu bidali naute, hain
gutxi balio dudan gauzaeza.
Entzundakoa berdindu
ondoren, inozoena ere konturatu zen, aurrerantzean, baserritar
ahaldunarengana beste errespetu batekin zuzentzen hasi ziren.
Azken egunean, Medidxa,
isilean hurbildu zitzaion lagunari, ostatuko ugazabari alegia eta
zera esan zion.
.- Hi Kosme ekarzak
hamaseiko bat, heure onerako izango duk eta.
(Urrezko
txanpon zaharra, hamasei ogerlekoren
baliokoa. Hamaseikoa diru kopuru
handia zen,
zeren
diotenez,
lehenagoko otsein baten urteko soldata izaten zen.
(soineko eta oinetakoak aparte).
Kosmek ondo ezagutzen zuen
zuen Mendexa, ezertariko azalpen barik luzatu zion urreko txanpona.
Goizean zehar batzarrarekiko kontuak egin eta bukatutzat jo ondoren,
Mundu guztia joan zen bakoitza bere ostatura hangoak egin kontuak
garbitu eta etxeratzeko asmoz. Bazkal ostean Munitxibartarraren
ostatuan, Mendxa ordaintzera zihoan unean mundu guztia zegoen adi,
zenbat emango eta zuen jakiteko.
Leako Piela, etxandereari
zuzendu eta kontua eskatu zion, baserriko edonork ondo bai daki diru
kontuak etxeko andrearenak direna, gizon poltserua etxe batean kontu
eskasa baita. Honek lau zuri eta marabedirainoko kontua aurkeztu zio.
Mendexak, bidezko den moduak ordaindu zion. Ostean katanarrutik
hamaseiko gorri gorria atera (egungo
hirurogeita hamar euro inguru) eta
hots zoli zolia eragin zion mahai gainean,
hango guztiek ondo ikusteko modua, ondoko berbak gaineratuz.
Ona
hemen nire eskupekoa. Gizon jakintsu, aberats eta apain hauek gehiago
emango dizute. Bekorotz
arteko lora hau ez da gehiagora heltzen.
Ikustekoak
izan ziren hango aurpegierak, baina lotsaren lotsez guztiek eman
zuten eskupekoa.
